dala


da·lá

png |pag·da·da·lá |[ Hil Kap Seb Tag War ]
:
paglilipat ng anuman sa ibang pook sa pamamagitan ng kamay, sasakyan, at iba pa Cf BITBÍT, BRING, CARRY, KÍLIK, KIPKÍP, PASÁN, SÚNONG — pnd dal·hán, dal·hín, i·pa·da·lá, mag·da·lá.

da·lá

pnr |[ Kap Seb Tag ]
:
kinuha sa isang pook para dalhin sa ibang pook : ABÍT, DARÁ, GIDÁLÁ, GINDÁLÁ, GINDÁRÁ, INÁLA, INALÁ, TAGLÁY2 Cf CARRY

da·lâ

pnr
:
takót o ayaw nang maulit ang hindi kanais nais na karanasan : TAGÁM

dá·la

png |Psd |[ Kap Tag ]
:
lambat na hugis embudo na inihahagis at pabukang sumasaklob sa isda o kawan.

da·lá·ban

png
:
pagpapalitan ng mga regalo, tulong, o pabor ng mga mag-biyenan — pnd da·la·ba·nán, i·da·la· bán, mag·da·la·bán.

da·la·bá·sa

png |[ ST ]
:
tao na pasalitâng nagsasalin ng isang pahayag, talumpati, at iba pa : INTÉRPRETÉ, INTÉRPRETÉR

da·lá-da·lá

png |[ dalá-dalá ]
:
anumang bagay na taglay ng isang tao saan man magpunta.

da·lá-da·lá·han

png |[ dalá-dalá+han ]
:
mga maleta, balutan, at iba pang dalá o gamit sa paglalakbay : ABÁSTO, EKIPÁHE, EQUIPAGE1 Cf ABALÁBAL, ABÚBOT, BAGÁHE

da·lá-da·la·wá

pnb |[ dalawa-dalawa ]
:
pangkat na tigdadalawa : PÁRES-PÁRES3

da·lá·day

png |Bot |[ ST ]
:
uri ng matinik na yerba o damo : DÁLAY, SAYÁSAY

da·lág

png |Zoo |[ Iba Ilk Kap Pan Tag ]
:
isdang-tabáng (Ophicephalus striatus ), na abuhin o itiman ang kulay, hugis ahas, at humahabà nang 30-90 sm : BORAÍKAW, GELÉGELÉ, HALUÁN1, SNAKEFISH, TALÚSOG Cf ANÁK-DALÁG, BULÍG, BUNDALÁG

dá·lag

png |[ ST ]
:
kinang ng tunay na ginto.

da·lá·ga

png
:
babaeng nása hustong gulang at walang asawa : BAÍ1, BALÁSANG, DÁMSEL, DONSÉLYA1, FRAULEIN1, LADY1, MAID2 Cf BINIBÍNI1, SOLTÉRA

da·lá·gam·bú·kid

png |Zoo |[ Kap Tag dalaga+ng bukid ]
:
isdang-alat (Caesio caerulaureus ) na matingkad na asul ang ulo at likod, at may guhit na dilaw mulang ulo hanggang buntot : BARANÍTI, BARANTÍ, BIDLÁWAN, FUSILIER, LAPÁS1, MÓLONG, MORÓNG, MÚONG, SINÁW-AN, SORÍB, SÚLID2

da·lá·gan

pnd |da·la·gá·nan, da·la·gá· nin, du·ma·lá·gan, i·da·lá·gan |[ Bik Hil Seb War ]

da·lá·gan

png
1:
[Ilk] papag na hinihigaan ng bagong panganak na ina at sanggol
2:
[Bik] laro na hinahanap ng tayâ ang pinagtataguan ng mga kalaban at isa-isang tinataga

da·lá·gang-bú·kid

png |[ dalaga+ng bukid ]
:
babae o dalagang tagabukid.

da·lá·gang-dá·gat

png |Zoo |[ dalaga+ng dagat ]
1:
isdang-alat na may mahabàng guhit sa magkabilâng tagiliran at karaniwang tumitirá sa malayòng dáko ng pampang
2:
isdang kahawig ng tangigi ngunit higit na maitim ang likod, maliit ang panga, hasang, at mga kaliskis.

da·lag·dág

png |Bot

da·lág-dá·gat

png |Zoo |[ dalág-dágat ]
:
uri ng isdang-alat (Rachycentron canadum ).

da·la·gin·dáy

png

da·la·gin·díng

png |[ dalaga+inding ]

da·lá·git

png |Bot |[ Seb War ]

da·la·gí·ta

png |[ dalaga+Esp ita ]
:
babaeng lampas na sa gulang ng pagkabatà ngunit hindi pa ganap na isang dalaga ; tinedyer na babae : BALASÍTANG, DALAGINDÁY, DALAGINDÍNG, JEUNE FIL, MAID1

da·lag·sót

png |Alp
:
dalagang mataba Cf LALAKSÓT

da·lá·hak

png

da·lá·hay

png
:
ánod2 — pnd da·la·há·yin, i·da·lá·hay, ma·da·lá·hay.

da·lá·hik

png
1:
Med ihit ng ubo : DALÁHIT, HÚTOY, TOSPERÍNA — pnd da·la·hí·kin, du·ma·lá·hik
2:
gumugúlong na alon na tíla malakíng haligi.

da·la·hí·kan

png |[ daláhik+an ]
1:
Heo makitid at pahabâng piraso ng lupa na nagdurugtong sa dalawang higit na malaking lawas ng lupa : ISTHMUS, ÍSTMO, TAGUDTÓD1, TAYUDTÓD2 Cf TÁNGOS, TANGWÁY
2:
pook na dinadaungan ng mga bangka : BARADÉRO1, BUNGSURAN Cf PIYÉR

dá·lá·hin

png |[ dalá+hin ]
1:
tao na hindi nakatutulong sa mga kasáma bagkus nakapagbibigay pa ng suliranin sa mga ito : LOAD3

da·la·hi·rà

pnr |Alp
:
mapagsabi ng lihim ng iba o tungkol sa búhay ng ibang tao ; mapagkathakatha Cf DALDALÉRA, TSISMÓSA

da·lá·hit

png |Med

Dalai Lama (dá·lay lá·ma)

png |[ Ing ]
:
espiritwal at politikal na pinunò ng mga Budista sa Tibet.

da·la·í·ro

png |Bot
:
palumpong na biluhabâ ang dahon, itim, at kumikinang ang mga butó ng bunga.

da·lák

png |[ ST ]

dá·lak

png |[ ST ]
2:
isang uri ng hiyás.

da·lá·kan

png |Bot |[ Ilk ]

da·lak·dák

png
:
paghahasik ng palay o binhi.

da·la·kí

png |Med |[ War ]

da·lá·kit

png

da·la·kó·rak

png |[ Pan ]

dá·lam

png |[ ST ]
:
bahay na punô ng tao at mga alila.

da·lá·ma

png
1:
[Seb] abísmo
2:
Zoo [Ifu] batàng báboy-damó.

da·lá·mas

png |Ntk |[ Tag ]
:
bangka na yarì sa buong kahoy.

da·lá·mat

png |[ Kap ]
:
kalubhaan ng sakít — pnr ma·da·lá·mat.

da·lam·bâ

pnd |du·ma·lam·bâ, i·da·lam·bâ, mag·da·lam·bâ |[ ST ]
1:
maghagis ; magtápon

da·lam·bá·an

png |[ ST ]
:
pook na pahingahan o tulugán ng mga magdaragat o mangingisda kung tanghali.

da·lam·ha·tì

png
:
matinding kalungkutan, karaniwang dahil sa kamatayan ng isang minamahal : BAKHÔ, DUNG-ÁW2, GRIEF, LÁO2, MALÚN, MIÍNG1

da·lá·mo

png |Bot |[ Hil Seb War ]

da·lam·páng

png |Ntk
:
malaking bangka na pinakikilos sa pamamagitan ng pagsagwan : GALAÚRAN

da·lam·pá·sig

png |Heo

da·lam·pa·sí·gan

png |Heo
:
mabuhanging bahagi sa may tabí ng dagat : APLÁYA, BEACH, KANAYÁN, TABÍNG-DÁGAT

dá·lan

png
1:
[Bik Hil Ilk Kap Seb] daán1
2:
[Ifu] limampung bigkis ng palay.

dá·lan

pnd |i·dá·lan, mag·dá·lan Agr |[ ST ]
:
maghasik ng butó o butil.

da·lá·nang

png
2:
Bot [Hil] tékla.

da·lan·dá·lan

png |[ ST ]
:
pasô o taniman ng haláman.

da·lan·dán

png |Bot |[ Ilk Kap Pan Tag ]
:
sitrus (Citrus aurantium ) na may bungang pabilóg, maasim o matamis, at nakakain : BALATSÍNUK, BOLATÍNO, KAHÉL, KALPÎ, KIYÁW1, NARÁNHA, ORANGE, VOLATÍNO

da·lan·dán

pnr |[ Ilk Kap Pan Tag ]
:
kulay na mamulá-muláng dilaw at nása pagitan ng dilaw at pulá sa ispektrum : KAHÉL, NARÁNHA, ORANGE

da·lán·dan

pnd |da·lan·dá·nin, i·da· lán·dan, mag·da·lán·dan |[ Bik War ]
1:
matangay ng agos
2:
magdalá ng isang bagay hábang tumatakbo.

da·lán·dang

png |Zoo |[ Hil ]

da·lán·don

png |Bot |[ Hil Seb War ]

dá·lang

png
1:
pagiging kakaunti : SALIRANGDÁNG2
2:
pagiging malayò o matagal.

da·la·ngá·dang

png |[ Ilk ]
:
varyant ng darangádang1

da·la·ngát

png |Zoo
:
isdang-dagat (Leiognathus daura ) na maliit, maputî, at may pinilakang guhit sa magkabilâng tagiliran.

da·la·ngát

pnr
1:
nakatindig o nangalisag na balahibo

da·lang·dá·lang

png |Ark |[ ST ]
:
rehas o baras na gabay.

da·lang·hí·ta

png |Bot |[ Kap Tag Esp naranjita ]
:
sitrus (Citrus reticulata ) kahawig ng kahel ngunit mas manipis ang balát at may lungtian at makatas na bunga : MANDARIN ORANGE, NARANHÍTA

da·lang·hi·yâ

pnd |da·lang·hi·ya·ín, du·ma·lang·hi·yâ, mag·da·lang·hi·yâ |[ ST dala+ng+hiyâ ]
:
mahiyâ o makaramdam ng hiyâ.

da·lá·ngin

png |[ Kap Tag ]
1:
2:
mga salitâng sadyang inayos upang purihin at parangalan ang sinasamba : ARÁNG1, DASÁL, KÁPYA, ORASYÓN1, ORISON, PAGHIDÁET, PANALÁNGIN, PANGADÎ, PANGADYÍ, PLEGÁRYA, PRAYER
3:
seremonyang panrelihiyon na binubuo ng mga dasal : ARÁNG1, DASÁL, KÁPYA, ORASYÓN1, ORISON, PAGHIDÁET, PANALÁNGIN, PANGADÎ, PANGADYÍ, PLEGÁRYA, PRAYER

da·la·ngí·nan

png |[ dalangin+an ]
:
pook ukol sa pagdalangin Cf DAMBANÀ, SIMBÁHAN

da·láng-po·ót

png |[ ST dala+na-poot ]
:
kimkim na gálit o poot.

da·la·ngú·rong

png
:
pagkakaingay ng mga tao na nagmamadalî.

da·lán·tá·o

png |pag·da·da·lán-tá·o |Med |[ ST dala+na+tao ]
:
buntis o pagiging buntis : ÉMBARASÓ1, PREGNANCY

dá·lap

png |Med |[ Seb ]

da·la·pák

png
:
tunog ng bumagsak nang pasapád.

dá·la·pák

pnd |du·má·la·pák, i·dá·la·pák, pi·na·dá·la·pák |[ ST ]
:
mabuwal dahil sa isang hampas o suntok.

da·lap·dáp

png
1:
Bot [Ilk] gumagapang na talbos o baging
2:
Ana [ST] epidérmis1
3:
[ST] kulay ng balát.

da·la·rák

png |Ark
:
bahagi ng dingding ng bahay na pawid, yarì sa kinayas na kawayan at siyang pinagtatalian ng pawid.

da·lá·ray

png |[ ST ]

da·la·rá·yan

png |[ ST ]
:
dalawa o tatlong pútol ng kawayan na pinagpapatungan ng balangkas ng ipinatatayông bahay : DALAYRÁYAN1

da·lás

png
2:
bilís1 — pnr ma· da·lás.

dá·las

png |Heo |[ Seb ]

da·la·sà

png
2:
sirâng bahagi.

da·la·sâ

pnr

da·la·sa·à

pnd |da·la·sa·án, du·ma·la·sa·à, mag·da·la·sa·à |[ ST ]
:
paghiwalayin ang isang kabuuan túngo sa maliliit na piraso, tulad sa pagpilas o paghimay.

dá·lá·san

png |[ dalas+an ]
1:
proseso ng pag-uulit sa maikling panahon : FREQUENCY
2:
Pis rate ng ulit ng isang vibration, siklo, at iba pa ; ang bílang ng pag-uulit sa isang tiyak na panahon : FREQUENCY
3:
sa estadistika, ratio ng bílang ng aktuwal hanggang posibleng paglitaw ng isang pangyayari : FREQUENCY

dá·lá·sang rád·yo

png |[ dalasan+na Esp radio ]
1:
dálásan ng mga along inihahatid sa isang brodkast o mensahe sa radyo : RADIO FREQUENCY
2:
dálásan na may layong mula 15,000–1011 siklo kada segundo : RADIO FREQUENCY

da·la·sún·dol

png |Psd
:
lambat na gamit sa panghuhúli ng maliliit na isda sa Nueva Ecija.

dá·lat

png

dá·lat

pnd |da·lá·tan, du·má·lat, i·dá·lat |[ ST ]
:
huminto, karaniwang pinangungunahan ng “di” hal di-dumalat.

da·lá·tan

png
1:
Agr mataas na lupang binubungkal o nililinang upang gawing halámanan : BÁDANG, BÁNTOD, BÚNGYUD, BÚNTOD, HIGÁD1, ILÁWAN, TALDÁWA, TALÚGTOG
2:
Heo lupa, kasalungat ng tubigán : ILÁWAN

dá·law

png |[ Bik Hil Pan Tag ]
1:
pag·dá·law pagtúngo upang makíta ang isang tao, pook, at iba pa : BISÍTA1, BISITASYÓN1, DÚAW1, VÍSIT1 — pnd da·lá·win, du·má·law

da·la·wá

pnr |Mat
1:
pamílang na katumbas ng isa at isa : DOS, DUWÁ, TWO
2:
salitâng bílang para sa 2 o II : DOS, DUWÁ, TWO
3:
pagkakasáma ng dalawa ; isang pares : DOS, DUWÁ, TWO

dá·la·wá·han

png |[ dalawá+han ]
:
anumang laro o sitwasyong binubuo ng dalawang tao sa bawat panig : DOUBLES, DUAL1

dá·la·wá·han

pnr |[ dalawa+han ]
:
binubuo ng dalawang bahagi : BINARY1, BINÁRYO

da·la·wam·pû

pnr |Mat |[ dalawa+na+sampu ]
1:
pamílang na katumbas ng dalawang sampu : BÉYNTE, TWENTY
2:
salitâng bílang para sa 20 o XX : BEYNTE, TWENTY
3:
katipunan ng ganito karaming tao, bagay, at iba pa : BÉYNTE, TWENTY

da·lá·wan

png |[ ST ]
:
goma na mula sa mga punongkahoy.

da·lá·wat

png
1:
[Hil] pagbibili ng palay at bigas
2:
Kom sa sinaunang lipunang Bisaya, kalakalan ; o pamimilí tuwing anihán — pnd du·ma·lá·wat, i·da·lá·wat, mag·da·lá·wat.

da·láw·da

png |[ Hil ]

da·láw·daw

png |Bot |[ Hil ]
:
baging na lumalabas mula sa pinakapunò ng halámang gumagapang.