kayâ.


kay

pnu |[ Hil Tag ]
:
nangangahulu-gang pag-aari at ginagamit bago ang pangalan ng isang tao, hal “Kay Pedro ito at kay Sinang iyon.”

kay

pnb
:
pambuo ng pahayag na padamdam hinggil sa paghanga, pagkagulat, pagtatangi, o pag-alipusta, batay sa ipinahihiwatig ng tinig at sa okasyon ng pagpapahayag nitó, hal Kay bango!, Kay pangit! Cf

ka·yá

pnh |[ Kap ]

ka·yà

png |[ ST ]
1:
anumang kasangka-pan sa pangangaso
2:
paghahanap ng buwaya sa ilog o ng tao na nagtatago sa bundok.

ka·yâ

pnb pnt |[ Bik Kap Tag ]
:
ginaga-mit upang ipahayag ang bunga ng isang sanhi o pangyayari, dinudug-tungan minsan ng at : ámbes, busà, hanyâ, so2 var kanyâ Cf samakatwíd

ka·yâ

pnb
:
pagpapahiwatig ng kawa-lan ng katiyakan o pag-aalinlangan, hal “Ano kayâ ang nangyari?”

ká·ya

png |[ Bik Kap Tag ]
1:
súkat ng sariling lakas ng katawan o ng pag-iisip — pnd ka·yá·hin, ma·ká·ya
2:
kalagayan sa búhay sa paggawâ o pagtupad ng gawain : agód, agyú, kabállan, kapásang, saráng2
3:
kala-gayan sa búhay sang-ayon sa pagkakaroon ng salapi Cf maykáya

ka·yab

png |[ Tbo ]
:
turbanteng gawâ sa abaka.

ka·yá·bang

png |[ Iby ]
:
pambabaeng basket na matibay, hugis trumpeta at parisukat ang puwit, maaaring maglamán ng mabibigat na bagay, at binubuhat sa pamamagitan ng sintas na isinasabit sa ulo.

ka·yáb·kab

png |[ Ilk ]

ka·ya·bóg

png |Zoo |[ Seb ]
:
maliit o batàng paniki.

ka·yad·wa·nán

png |[ Kap ka+yawad+ an ]

ká·yag

png
:
paanyáya — pnd ka·yá· gin, ku·má·yag, mag·ká·yag.

ka·yag·kág

png |Psd |[ Seb ]
:
uri ng lambat na ibinibitin sa rabaw ng tubigán, at may mga bútas na sapat upang lumusot ang ulo ng isda at masabit ang hasang : gill net

ká·yak

png |Ntk |[ Ing ]
:
bangkâng ma-gaan ng mga Eskimo, sinasakyan ng isang tao, at may balangkas na kahoy na nababalutan ng balát ng poka.

ka·yá·kas

png |[ Kap Tag ]
1:
tuyông dahon, lalo na ng mga palma at mga halámang kauri ng saging
2:
tunog ng tuyông dahon na kina-kaladkad Cf kaluskós
3:
Psd uri ng lambat.

ká·ya·ká·ya

png |Ana |[ Mrw ]

ka·yal·da·wán

png |[ Kap ka+aldo+an ]

ká·yam

png
1:
2:
Bot [Mnb Tag] punongkahoy (Inocarpus edulis ) na pinakukuluan ang bunga na kahawig ng kastanyas.

ka·ya·má·nan

png |[ Bik Kap Pan Tag ka+yaman+an ]

ka·ya·máw

png |Zoo |[ Pal Tbw ]

ka·ya·mù·an

png |[ ST ka+yamò+an ]
:
labis na katakawan at kasakiman.

ka·yán

png
:
habong, karaniwang yarì sa nipa, lalo na sa mga kasko var kayáng

ka·yáng

pnr |[ Ilk ]

ka·yá·nga

png |Bot |[ Bik Ilk Pan ST ]
:
halámang (Rosa chinensis ) may ma-dulas at maliit na dahon, at katam-taman ang bango ng bulaklak na kulay pulá, putî, o pink : china rose

ka·yâ ngá·ni

pnb |[ ST ]
:
mas mahigpit ang ibig sabihin kaysa kaya nga, iki-nakabit ito sa mga salitâng negatibo “Kaya ngani walang bukir ay magbanli. ”

ka·yang·káng

png
1:
2:
pagladlad ng pakpak o bisig
3:
Zoo tahol ng áso dahil sa sakít.

ka·yang·ká·yang

png |[ ST ]

ká·yap

png |[ ST ]
1:
pagdudulot ng proteksiyon sa maraming tao
2:
ka-kayahang tumalbog tulad ng bola.

ka·yá·pan

png |[ Kap ka+mayap+an ]

ka·ya·ri·án

png |[ ka+yari+an ]
1:
resulta ng binuo, itinayô, o ginawâ : kónstruksiyón1

ká·yas

png |[ Ilk Kap Pan Tag ]
1:
pag-kinis o paglinis ng balát ng kawayan o kahoy sa pamamagitan ng patalim : dasdás3, yasyás var ngáyas Cf whittle1
2:
pagtilad o pagtabas ng kahoy, kawayan, o katulad : yasyás — pnd ka·yá·san, ka·yá·sin, ku·má·yas, mag·ká·yas
3:
[ST] paggastos nang napakalaki.

ka·yá’t

pnb
:
pinaikling kayâ at.

ká·yat

png |[ Kap Tag ]
:
patak o tulo ng likido — pnd ku·má·yat, ma·ká· yat.

ká·yaw

png
1:
[ST] agaw1
2:
Bio [Iva] mikróbyo
3:
[Kal] ritwal ng pamu-mugot ng ulo.

ka·ya·wà

png |Med |[ ST ]
:
sakít sa palî.

ka·yaw·yáw

png |Bot |[ ST ]
:
isang uri ng punongkahoy.

káy·but

png |Ana |[ Kap ]

ka·yé·put

png |Bot
1:
palumpong (Mela-leuca leucadendron ) na may laging-lungti at mabangong dahon, at kulay putîng bulaklak
2:
sa parmasyutika, langis na kulay lungti, may amoy, mula sa dinalisay na dahon ng palumpong na ito, at ginagamit na gamot sa sakít ng ngipin, katí ng balát, at pananakít ng tiyan.

ka·ye·tá·na

png |Bot |[ ST ]
:
punong-kahoy (Zanthoxylum rhetsa ) na tumataas nang hanggang 20 m, may mga tinik sa katawan, dahon na hugis pakò, at madilaw putîng bulaklak na pulá ang gitna : kasabáng var katyána

ka·yét·ket

png |[ Pan ]

ka·yéw

png |[ Bon ]
:
mahalagang ritwal ukol sa siklo ng palay.

ká·yew

png |[ Igo ]
:
paglalakbay sa mga sagradong kubo sa bundok nang nakaharap sa teritoryo ng mga kaa-way upang humanap ng mga senyal o pahiwatig.

ká·yi

png |[ ST ]
:
mababàng tingin sa ibang tao.

ka·yíng

pnr |[ ST ]
:
matigas o matibay.

kay·káy

png
1:
Bot [ST] isang uri ng halaman
2:
[Bik Hil Pan Seb Tag War] pagkayod o pagkamot ng hayop sa rabaw ng lupa sa pamamagitan ng mga kuko nitó Cf káhig — pnd i·kay· káy, kay·ka·yín, ku·may·káy, mag· kay·káy.

Kay·lá·wan

png |Ant |[ Bag ]
:
isa sa mga pangkating etniko ng mga Bagobo.

kay·lì

pnr |[ Kap ]

kay·mán

png |Zoo |[ Esp caimán ]
:
hayop na kauri ng buwaya (genus Alligator ), malapad ang nguso, at humahabà nang 3.35 m.

kay·mán

pnt |[ Hil ]

kay·mí·to

png |Bot |[ Esp caimito ]
1:
punongkahoy (Chrysophyllum cai-nito ) na bilóg ang bunga at morado, madagta, at malagkit ang lamán, katutubò sa tropikong America at ipinasok sa Filipinas sa panahon ng Español : star apple
2:
bunga ng punòng ito : star apple

kay·na·he·vé·van

png |[ Iva ]

kay·na·kán

png |[ Kap ka+anak+an ]

kayo (key·ów)

png |Kol |[ Ing ]
:
knock-out2 ; kumakatawan sa bigkas ng KO.

ka·yó

pnh
1:
sa pangalawang panau-han at ginagamit sa pagkausap sa dalawa o mahigit na tao : you2
2:
ginagamit na isahan kung tumutukoy sa nakatatanda bílang paggálang : kamó, you2

ká·yo

png
1:
Bot [Bik Ilk Mag Mrw] káhoy
2:
[Ilk Pan Tag] tela.

ká·yod

png
1:
pagkuha ng lamán ng anumang bunga sa pamamagitan ng matalim na kasangkapan Cf kudkód
2:
paglilinis o pagkikinis sa rabaw sa pamamagitan ng matulis na bagay : kagudkód1 Cf gasgás, kámot — pnd ka·yú·ran, ka·yú· rin, mag·ká·yod
3:
pag·ká·yod pagtatrabaho — pnd ku·má·yod.

ka·yóg

pnr |[ ST ]
:
nása anyong tagilíd o nakakíling.

ka·yom·pa·tá

png |[ ST ]
:
uri ng kumot na gáling sa Borneo.

ká·yon

png |[ ST ]
:
tútol1 o pagtutol.

káy-ong

png |[ Ilk ]

ká·yong-ká·yong

png
:
sa sinaunang lipunang Bisaya, uri ng hikaw na nakasabit sa tainga.

ka·yong·kóng

png |[ ST ]
:
pagdadalá sa isang bagay nang nakatago sa loob ng mga braso.

ka·yon·tú·lis

png |Zoo |[ ST ]
:
isang uri ng pagi.

ká·yor

png |[ ST ]
:
pagpapaliit sa sinu-lid sa pamamagitan ng pag-iipit nitó sa pagitan ng mga kuko.

ká·yos

png |Bot

ka·yó·yo

png |[ ST ]
:
malaking tiyan, ginagamit din sa pakahulugang ma-bigat.

kay·pa·là

pnb
:
varyant ng kaipala.

kay·rél

png |[ Esp cairel ]
:
pinong tani-kala para sa relo o ang maliit na bulsang lalagyán ng relo var kayrél

kay·ro·wí

png |Bot |[ ST ]
:
ilahas na halámang-ugat tulad ng tugi.

kay·sá

pnt
:
ginagamit sa paghaham-bing at ipinakikilála ang pangala-wang tao o bagay na inihahambing, hal “Mataas ang mangga kaysa saging” : sangsa, than var késa

kay·sá kay

pnt
:
ginagamit sa pagha-hambing ng dalawang tao na sinu-sundan ng pangalan ng pangalawang tao na inihahambing, hal Maganda si Vilma kaysa kay Norma.

kay·sá ki·ná

pnt
:
ginagamit sa pagha-hambing ng isang pangkat at ng isang tao na tumutukoy din sa mga kasamahan ng naturang tao, hal Malayo ang bahay namin kaysa kina Nell.

ka·yug·kóg

png
1:
varyant ng kalug-kog2
2:

ka·yú·kuy

pnd |[ Ilk ]
:
buyuhín o ibuyó.

ka·yu·mád

png |Zoo
:
varyant ng kuyumád.

ka·yu·mang·gí

pnr |[ Pan Tag ]
:
kakulay ng kape o lupà, karaniwang tumu-tukoy sa kutis ng balát : brown, bulew, ilóm, itúmon, kapé, kapéga, kawsún, tabunón Cf moréna, moréno

Ka·yu·mang·gí

png |[ Pan Tag ]
:
tawag sa katutubòng Filipino.

ka·yu·má·nis

png |Bot
:
punongkahoy (Clausena anisumoleus ) na tumataas nang 3-6 m, may mahahabàng dahon, hugis itlog ang bunga, at matatagpuan sa gubat : kalomatá

ka·yum·kóm

png |Bot
:
punongkahoy (Clerodendron brachyanthum ) na mabuhok, tumataas nang 15 m, ma-lalapad na hugis itlog ang dahon, at may maliit at sapád na bunga.

ka·yum·kóm

pnr

ka·yum·páw

png |Zoo |[ Ilk ]
:
maliit na uri ng mollusk (family Petecypoda ) na malakí ang talukab.

ka·yung·kóng

png
:
pamamaluktot dahil sa lamig o sakít : agkókot, kú-gos2

ka·yú·ngo

png |Bot

ka·yu·pa·yán

png |[ Kap ]

ka·yu·tá·na

png |Bot |[ ST ]
:
uri ng pu-nongkahoy.

ka·yu·yò

png
:
malakí at nakausling pusón.

kay·ya·báng

png |[ Ilk ]