ali


a·lí

png
1:
pangingibababaw, pamamayani, o paghahari ng isang damdamin, gaya sa alibadbad
2:
Med sakít ng sanggol sanhi ng pagsúso ng gatas mula sa buntis
3:

a·lî

pnb |[ Kap ]

á·li

png |[ ST ]
2:
paglahok sa paligsahan o labanan Cf ALÍHAN
3:
pagtanggal ng isang tao sa trabaho.

Á·li

png |Kas
:
kalipang Arabe, pinsan at manugang ng propetang si Muhammad.

Á·li A·dáb

png |Lit
:
tauhan sa Florante at Laura, sultan ng Persia at amá ni Aladin.

a·li·á·la

png |Tro |[ Ilk ]

a·li·al·bó

png |[ ST ]

a·li·bad·bád

png |[ Kap Tag ]
:
pagsusuká dulot ng pagkain, masamâng pakiramdam, o allergy : ALIBARBÁR, LIBADBÁD, SÚD-OL Cf LIYÓ, LULÁ

a·li·bang·báng

png
1:
Bot punongkahoy (Bauhinia malabrica ) na may dahong hugis paruparo at karaniwang tumataas nang 8 m : ALAMBANGBÁNG, ALOBANGBÁNG, BALIMBÁN, BUTTERFLY TREE, FRINGON MORADO, KALIBANGBÁNG2 var alibambáng
2:
Zoo paruparo (Order lepidoptora )
3:
Zoo malakí-lakí hanggang malakíng uri ng isdang-alat (family Ephippidae ), pabilog ngunit sapad at manipis ang katawan, may maikling buntot, at mahahabà ang palikpik na kahawig ng pakpak ng paniki : BATFISH

a·li·bá·ngon

png |Bot
:
halámang gumagapang (Commelina polygama ), payat, makatas, at nakakain ang dahon.

a·li·ba·óng

png |Heo |[ Hil ]

a·li·bar·bár

png |[ ST ]

a·li·bá·ta

png |[ Mal Ara alif+bata ]
1:
alpabetong Arabic tulad ng pagkakakilála sa Silangan
2:
unang dalawang titik sa alpabetong Arabic.

a·lí·bay

png |[ ST ]
:
pálítan o pagpapalítan ng handog bílang tanda ng pagkakaibigan.

a·li·beg·bég

png |Med |[ Pan ]

alibi (ál·li·báy)

png |[ Ing ]
1:
Bat depensa ng suspek na nása ibang pook siya nang maganap ang krimen
2:
Lit dahilán3 o pagdadahilan.

a·lí·bob

pnr |Med |[ ST ]
:
may paulit-ulit na lagnat, gaya ng may sakít na malarya.

a·lí·bot

png |Zoo |[ Ilk ]

a·li·boy·bóy

pnd |a·li·boy·bu·yán, mag-a·li·boy·bóy, um·a·li·boy·bóy |[ ST ]
1:
samáhan ang isang tao para maglaro, magsugal, o gumawâ ng isang bagay
2:
aliwin ang kasámang nababahala.

a·li·bug·hâ

pnr
1:
mapaglustay o walang pakundangan sa paglustay ng salapi at anumang yaman : PRÓDIGÁL1 Cf AKSAYÁ
2:
labis na mapagbigay : PRÓDIGÁL1
3:
Bat itinakda ng hukuman na walang kakayahang mangasiwa ng ari-arian o mangutang dahil sa hindi mapigil na hilig maglustay : PRÓDIGÁL1

a·li·bu·hón

png |Psd
:
maliit na basket o busló na panghúli ng isda, yarì sa talahib o kawayan.

a·li·bu·káy

png |[ ST ]
:
pagsusuká o súka.

a·li·bún·da

png |Mtr |[ War ]
:
pamumuyó o puyó sa dagat.

a·li·bu·ngóg

png |Bot
:
maliit na punongkahoy (Ehretia philippinensis ) na may balát na ginagamit na pantapal sa magâ.

a·li·bús·bus

png |Zoo |[ Seb ]
:
malakíng puláng langgam na may pakpak.

a·li·bút·but

png |Bot |[ Seb ]

a·li·bu·tód

pnr

a·li·bú·tor

pnr |[ ST ]
:
nahihirapan sa pagdumi.

a·li·buy·bóy

png
:
pagligalig sa isang tao.

a·líb·yo

png |[ Seb Esp alivio ]

a·líd

pnr
:
manipis na manipis ; payát na payát.

a·lid-á·gid

pnr |[ War ]
:
magkatulad o magkahawig.

a·lí·day

png |[ War ]
:
pananalita na mabulaklak o matalinghaga.

a·li·dung·dóng

png |[ Ilk ]

a·li·dúng·dong

png |Zoo |[ War ]

alien (éy·li·én)

pnr |[ Ing ]
2:
mula sa ibang planeta o daigdig.

á·lig

png |[ ST ]
1:
paglipat ng mga tao, hayop, at bagay túngo sa ligtas na pook
2:
pagtakas o paglisan mula sa isang pook.

á·lig

pnr |[ Pan ]
:
túlad o katúlad.

a·li·ga·gâ

pnr

a·li·gá·ga

png |[ ST ]
1:
tao na batugan o tamád
2:
tao na walang pagsisikap.

a·líg-a·líg

pnd |a·lig-a·li·gín, mag-a·líg-a·líg, u·ma·líg-a·líg |[ Seb ]

a·li·gam·gám

pnd |a·li·gam·ga·mín, mang-a·li·gam·gám, u·ma·li·gam·gám |[ ST ]

a·li·gan·dó

pnr
:
mahilig maglibot at ayaw magtrabaho.

a·li·gá·ngo

png |Bot
:
uri ng punongkahoy (Exostema philippicum ) at nagagamit ang balát ng punò bílang pamalit sa singkona : HÍBAW, KUKUNBANÚ var haligangà

a·li·ga·sì

png |Bot

a·li·ga·sín

png |Zoo
:
maliit na uri ng banak (genus Mugil ); munting isda sa ilog.

a·li·ga·tó

png |[ Seb ]

a·lig·bá·ngon

png |Bot
:
gumagapang na haláman (Floscopa scandens Lour ) na matabâ at tuwid ang tangkay : PÚGAD LABUYÒ

a·li·gí

png |[ Bik Hil Seb Tag War ]
:
tabâ ng alimasag, alimango, at sugpô : BÚGI3, PULÁ1, TÁBANG2, TÁBAY, ULIGÍ1

a·lí·gid

pnd |a·li·gí·ran, mag-a·li·gíd, u·ma·lí·gid
:
umikot o paikutan — pnr a·li·gíd.

a·lig-íg

png |Kom
:
sa sinaunang lipunang Bisaya, pagbili nang tingî — pnd mag-a·lig-íg, u·ma·lig-íg.

a·lig-íg

pnr |[ ST ]
:
takót gumawâ ng isang bagay.

a·lí·gig

pnr |[ ST ]
:
tinging magnanakaw.

a·lí·gir

pnr |[ ST ]
:
ayaw matuklasan kayâ patagô kumilos.

a·líg·nas

png |[ Pan ]

a·li·gód

pnd
:
tumalílis o talilísan.

a·lí·gor

pnd |a·li·gú·rin, u·ma·lí·gor |[ ST ]
:
unti-unting hilahin ang isang bagay o lumayô.

a·li·gut·gót

pnr |[ ST ]
1:
nása isang hindi kasiya-siya at nakalilitong kondisyon
2:
nása isang magulo at mahirap wariing sitwasyon var saligutgót

a·li·gút·got

png |[ Seb ]
1:
Lit pasalaysay o paawit na panalangin sa katapusan ng nobena na nagsusumamong iligtas ang kaluluwa ng tao
2:
[Akl] matinding samâ-ng-loob ; labis na pagdaramdam.

A·li·gú·yon

png |Lit |[ Ifu ]
:
bayani sa Hudhud, epikong-bayan ng mga Ifugaw.

a·lig·wás

png |[ Pan ]
:
unlád o pag-unlad.

a·li·ka·bó

png |[ Bik Seb ST ]

a·li·ka·bók

png |[ Kap Tag ]

a·li·kál·bo

pnd |i·a·li·kál·bo, mag-a·li·kál·bo |[ ST ]
1:
ipatangay sa hangin ang isang bagay
2:
palipasin ang poot o galit.

a·li·ká·si

pnr |[ Seb ]

a·li·ká·te

png |[ Esp alicate ]

a·lik·bá·ngon

png |Bot
:
maliit, masangang haláman (Commelina benghalensis ) na gumagapang, karaniwang dinidikdik ang mga dahon at butó upang ipantapal sa namamagang singit o puson : KULÁSI1 var alitbangon

a·lik·bá·ngong-la·lá·ki

png |Bot
:
yerba (Murdannia nudiflora ) na payát ang dahon, maugat ang mga sanga, at kumpol na pink at lila ang bulaklak.

a·lik·bó·bo

pnd |a·lik·bo·bú·hin, mag-a·lik·bó·bo, u·ma·lik·bó·bo |[ ST ]
:
makialám sa ginagawâ ng iba : ALIMBOBÓ

a·lík·boy

png |[ Bik ]

a·li·ken·kén

png |Say |[ Ilk ]

a·li·ken·kén

pnd |a·li·ken·ke·nín, i·a·li·ken·kén, mag-a·li·ken·kén |[ Ilk ]
1:
iikid o ipulupot
2:
yumukyok dahil sa tákot

a·lík-ik

png

a·lik·ma·tá

png |[ ST ]

a·li·kót

png
1:
libot1-2 o paglilibot
2:
sinasadyang pagliban sa trabaho.

a·lik·tí·ya

png |[ ST ]

a·li·kúm·kom

pnd |a·li·kúm·ku·min, i·a·li·kúm·kom, mag-a·li·kúm·kom |[ Ilk ]
:
likumin ang mga nakakalat : ALIKENKÉN3

a·li·kun·nóg

pnd |a·li·kun·nó·gin, i·a·li·kun·nóg, mag-a·li·kun·nóg |[ Ilk ]
1:
maglakad nang paikot-ikot at balisá
2:
alugin o yugyugin.

a·li·ku·nó

png |[ Ilk ]
2:
Ana biloy sa pisngi.

a·li·kú·rong

pnd |a·li·ku·rú·ngan, i·ya·li·kú·rong, mag-a·li·kú·rong |[ War ]
:
bumagsak nang walang málay dahil sa suntok Cf KNOCKOUT1-2

a·lik·wát

pnd |a·lik·wa·tín, mag-a·lik·wát |[ ST ]

a·li·là

png
1:
[ST] pag-aalaga o tagapag-alaga

a·lí·la

png |[ ST ]
1:
pag-aalaga sa bagay na walang búhay
2:
pagluluto ng pagkain.

a·lí·lar

png |[ ST ]

a·lí·lek

png |[ Ilk ]
:
pinong bulak.

a·lí·lis

png
1:
paggiling ng tubó at katulad sa kabyawan
2:
pulút na iluluto.

a·li·lí·san

png |[ Pan ]

á·lim

png
1:
[ST] pagsunog o pagpapaitim sa ginto
2:
pagpapatuyô ng katawan matapos maligo o mabasâ
3:
Bot maliit na punongkahoy (Melanolepsis multiglandulosa ), may mga dahong nakakumpol at may tatlong hati ang bawat isa, may bulaklak na lungtiang-dilaw ang kulay, at may balát at dahon na ginagamit para sa pagpapalabas ng pawis : ÁEM, AKÉM, ÁLAM, ÁLING2, ÁLUM1, ÁRUM1, GIRÍNGAN, PAKALKÁL2
4:
[Seb] langgás

Á·lim

png |Lit
:
epikong-bayan ng mga Ifugaw na nagsasalaysay sa búhay ng kanilang bathala at mga kagila-gilalas na pangyayari.

a·lí·ma

png
1:
[ST] sangkapat na unaháng bahagi ng kinakatay na hayop : FOREQUARTER
2:
Ana [Akl] kamáy1

a·li·mag·mág

png
1:
pinatuyông alamang na pataba sa haláman
2:
paraan ng pagpapatuyô ng alamang sa init ng araw Cf BILÁD, TAPÁ
3:
kintab o kakintaban ng isang bagay.

a·li·mang·máng

pnr |[ ST ]

a·li·má·ngo

png |Zoo |[ Hil Seb Tag War ]
:
malakíng crustacean (Scylla serrata ), umaabot sa lapad na 20 sm at bigat na 1.5 kg, may talukab na hugis abaniko, makinis ang rabaw, kulay abuhing lungtian o kayumanggi ang katawan, at karaniwang nakatirá sa mapuputik ba bahagi ng medyo maalat na tubig : ALAMÁ2, AMORÓNGSOD, ANÍIT3, CRAB, ÉMA, KANGRÉHO, LUMAYÁGAN, MALÁKA, MANGILÁUD, RASÁ, SUGÁ-SUGÁ2 Cf ALIMÁSAG, KATÁNG, TALANGKÂ

a·li·má·ngong-ba·kú·nog

png |Zoo |[ alimango+ng-bakunog ]
:
alimangong (Charybdis feriata ) may krus sa ibabaw ng talukab, mabalahibo, matingkad ang kulay ng balát, at may lason ang lamán kayâ hindi nakakain.

a·li·má·ngong-ba·tó

png |Zoo |[ alimango+ng-bató ]
:
alimangong may batík-batík na putî.

a·li·má·sag

png |Zoo |[ Kap Pan Tag ]
:
crustacean (Portunus pelagicus ) na kauri ngunit maliit kaysa alimango : AGÁMA, BANSÁWAY, BLUE CRAB, GALÉWEY, KÁGANG6, KASÁG3, LÁMBAY, MASÁG

a·li·má·tek

png |Zoo |[ Ilk ]

a·li·mát·mat

pnd |i·a·li·mát·mat, mag-a·li·mát·mat |[ Seb ]
1:
ibalik ang kamalayan
2:
magkaroon ng maagang kabatiran.

a·li·ma·yás

pnr |[ ST ]
:
makintab gaya ng barnis at palarâ.

a·li·may·máy

png
1:
Mat [ST] sangkapat ng kuwartilyo