ya

ya

pnb |[ Ilk ]
:
ngâ.

Ya!

pdd
:
bulalas kapag nagpapatakbo ng hayop : HÍYÁ!

ya·áng

png
:
babalâ, pahiwatig, o anumang hindi matukoy na indikasyon ng isang magaganap.

ya·bág

png |[ Kap Tag ]
:
tunog na likha ng paglakad o paghakbang : ARIMPÁDEK, DÁPEK, FOOTFALL, FOOTSTEP, LAGATÁK2, PADDÁK1, PANTAKKÓK, TAKKÓK, TUNÓB2

ya·bág

pnr |[ Seb ]
:
sintunádo.

yá·bang

png |[ Kap Tag ]
:
labis na pagkilos, pananalita, at pagpapahalaga sa sarili upang makuha ang pansin ng iba : ÁMBOG, ÉYRE3, GÁRBO2, HÚLAB, TANGÁS — pnd i·pag·ya·báng, mag·ma·ya·báng, mag·ya·báng.

ya·bát

png
:
piraso ng mga sanga ng punongkahoy, kawayan, at iba pa, na nakakalat sa gilid ng ilog, kanal, kalye, at katulad Cf YAGÍT, SÚKAL1–2, BASÚRA

ya·bó

pnr
:
buhaghág o madalîng madúrog.

yáb-ok

png |[ Hil Seb ]
:
alikabók.

yá·bon

png |Med |[ Seb ]
:
sakít sa balát.

yá·bong

png |Bot
:
pagiging malusog at marami ang bílang ng mga dahon ng haláman o punò : DÁBONG, DÁSOK, LÁMBO, LANGBÓ, LÁSBANG, RABÓNG2, RÁMBONG, RÓKBOS, SÁLUMPÁPAK, YAMUNGMÓNG1 Cf LAGÔ — pnr ma·yá·bong — pnd mag·pa·yá·bong, pa·ya·bú·ngin, yu·má·bong.

yab·yáb

pnd |mag·yab·yáb, yab·ya·bín
:
muling bayuhin ang bigas para mas luminis Cf LUPÁK

yáb·yab

png
1:
[Ilk Pan] abaníko1
2:
sa proseso ng pagkikinis ng bigas, ang ikalawang ulit ng pagbayó.

yab·yá·ban

png |Bot
:
yerba (Tacca leontopetaloides ) na may tatlong hati ang dahon, maraming bulaklak na maliliit at karaniwang kulay dilaw : EAST-INDIAN ARROW ROOT

yacht (yat)

png |Ntk |[ Ing ]
:
yáte.

yachting (yá·ting)

png |[ Ing ]
:
isports o libángan sa karera o paglalayag sa pamamagitan ng yate.

yachtsman (yáts·man)

png |[ Ing ]
:
tao na namamahala o nagpapatakbo ng yate.

yá·fu

png |[ Iba ]
:
panginoon1

ya·gà

png
:
bagay na labis sa kailangan.

yá·gang

png |[ Kap Pan Tag ]
:
labis na kanipisan o kapayatan var yagong

ya·gâ·ya·gâ

png |[ War ]
:
birò1–2 o kantiyáw.

yag·bán

png
:
rúta.

ya·gít

png |dumi o basurang tinangay ng agos sa gilid ng ilog o kanal
:
ÁGIT1 DAGSÂ2 DALUPITPÍT, DUTÁK2 GÁBAT1 GÁWGAW1 LALÓG, LAYÁK1 SÍGHOT, YAMUTMÓT.

ya·gó

png
:
katás1

yá·gong

png
:
varyant ng yágang.

yág·pis

pnr |[ Seb ]
:
payát.

yag·yág

png
1:
[Kap ST] kilos ng kabayo na higit na mabilis kaysa karaniwang lakad : DAYÍKDIK1, DIGIDÍG, IKÍD-IKÍD, PAGDÁLAGÁS, TALTÁG, TROT, TRÓTE
2:
Mtr malakas na hangin.

ya·hód

png
:
pagkuskos nang madiin.

ya·hóng

png |[ Hil Seb War ]
:
mangkók.

Yahveh (yá·ve)

png |[ Ing ]
:
Yahweh.

Yahweh (yá·we)

png |[ Heb ]
:
sa Bibliya, anyo ng pangalang Hebrew ng Diyos : YAHVEH Cf ABBA, JEHOVA

Yajur-veda (ya·dyúr-véy·da)

png |[ Hin San ]
:
isa sa apat na Veda, na nakabatay sa kalipunan ng mga pansakripisyong pormula sa sinaunang Sanskrit.

yá·kag

pnd |mang·yá·kag, ya·ká·gin, yu·má·kag
:
yayain o magyayâ.

ya·kál

png |Bot |[ Ilk Pan Tag Tau ]
:
ma-laking punongkahoy (Hopea plagata ) na 55 m ang taas at 1 m ang diyametro, may dahong eliptiko, katutubò sa Filipinas at ginagamit ang matigas na kahoy sa pagtatayô ng bahay, haligi, tulay, at patungán ng riles ng tren : GÍSOK-GÍSOK, HARÁS, KALYÓT, MALÚTO, MÁLYUM, SALLUPÚGUD, SAPLÚNGAN, SARABSÁBAN

ya·kán

png |[ War ]
1:
salitâ1
2:
sábi1

Ya·kán

png |Ant
:
pangkating etniko na matatagpuan sa pulo ng Basilan at karatig.

yá·kap

png
:
aksiyon na nagpapakíta ng pagmamahal sa isang tao o bagay, sa pamamagitan ng pagsasalikop dito ng dalawang braso : ABRÁSO, ARÁKUP, EMBRACE, GÁKAP, GÁKES, GAKÓS, HAKÚS, HALÓG, KAKÁP1, KÁWUL, KÉPKEP, KÚGOS1, LAKÁP var ákap Cf YAPÓS — pnd ya·ká·pin, yu·má·kap.

ya·ká·yak

png |[ Ilk ]
:
salà1

ya·kím·bot

png |[ War ]
:
hindi maunawaang pagsasalita.

ya·kís

png |[ ST ]
:
pagpalò o paghampas gamit ang behuko, espada, lubid, o anumang nagdudulot ng pasâ.

yá·kis

png
1:
pingkian ng mga espada
2:
paghahasa ng patalim sa bató o katad
3:
pagkukuskos ng anuman sa rabaw ng isang bagay — pnd i·yá·kis, mag·yá·kis, ya·kí·sin.

y-aksis (way-ák·sis)

png
:
aksis na patayô sa set ng sistema ng mga coordinate, graph, at katulad.

ya·kú·za

png |[ Jap ]
:
sindikáto3

yak·yák

png
1:
pagkalagas ng mga dahon ng haláman o punongkahoy ; pagkapigtal ng mga talulot ng bulaklak
2:
[ST] inggít1–2 panibugho
3:
[ST] pag-una nang walang lingon-likod o pagsasaalang-alang sa iba
4:
pagiging mabilis magpasiya.

yak·yák

pnr |ma·yak·yák
:
nalagas o nalaglag na dahon, talulot, o bulaklak.

yá·lat

png |[ Mrw ]
:
sálin2

ya·lí·son

png |[ Mrw ]
:
sálin1

yá·log

png |[ ST ]
1:
handóg1
2:
pagbabayad ng tributo upang makahimpil sa puwerto.

yam

png |Bot |[ Ing ]
:
úbe.

ya·mà

png |ka·ra·ya·mà
:
katóto.

yá·ma

png |[ Kap ]
:
sayá1

Yá·ma

png |Mit |[ Hin ]
:
diyos na namamahala sa daigdig ng mga patay.

yá·man

png
1:
[Bik Kap Pan Tag] malakíng kantidad ng salapi, mahalagang ari-arian, at iba pa : ÁRKAT, BAHANDÌ, BÁKNANG, BÁNDI1, DIWASÂ, GÁMENG, KADATÒ, KÁKAYÁAN, MÁNGGAD, MANGGÁD, PÉRA2, SANÍKWA, TÁMO, TESÓRO, WEALTH
2:
ka·ya·má·nan pagiging sagana sa isang bagay : ÁRKAT, BAHANDÌ, BÁKNANG, BÁNDI1, DIWASÂ, GÁMENG, KADATÒ, KÁKAYÁAN, MÁNGGAD, MANGGÁD, SANÍKWA, TÁMO, TESÓRO, WEALTH — pnr ma·yá·man
3:
ka·ya·má·nan anumang bagay na may halagang maipagpapalit sa ibang bagay ; bagay na hindi maipagbibili o maipagpapalit : ÁRKAT, BAHANDÌ, BÁKNANG, BÁNDI1, DIWASÂ, GÁMENG, KADATÒ, KÁKAYÁAN, MÁNGGAD, MANGGÁD, SANÍKWA, TÁMO, TESÓRO, WEALTH
4:
[Ilk] lugód1

yá·mang

pnt
:
kung gayon : ATÁ, BANGTÁ, GONÂ, KAYMÁN, MANSANÁ, SÁNGLIT var hámang

ya·más

png
:
anumang solidong nátirá sa pagkatas, pagpiga, o pagnguya, gaya ng sapal at bagaso : INÚTSAN, NANUOSÁN, PINUGÁAN, PINÚG-AN, TINÚPSAN

yam·bâ

png
:
ambâ2

yam·bì

png |[ Hil Seb ]
:
hibî.

yam·bô

png |Bot
:
punongkahoy na may bungang kahawig ng makopa.

yám-id

png |[ Hil Seb ]
:
ismíd.

ya·mó

png |[ War ]
:
mga butil o mumunting bagay.

ya·mò

png
1:
labis na imbot2 : ABARÍSYA, AVARICE, BUKLÍS, HAKÓG, HALÓT, KADALÓK, KADINGÓT, KINAESSÉM — pnr ma·ya·mò
2:
banidád
3:
[Hil] daíng2

ya·mót

png |pag·ka·ya·mót
:
pagkaramdam ng bahagyang gálit, karaniwang dulot ng labis na paghihintay, hindi pagtupad ng kausap, at katulad : ALIPÁNES, ANTIPATHY, ANTIPATÍYA, ÁSNUK, BANÁS, DESGÚSTO2, HILÁBUT, ÍKAY, INIYÚDOT, LÚKSAW, PAKARÁREK, SICK2, STEW2, SUYÀ1, TÁRKA2 Cf ASÁR — pnd ma·ya·mót, ya·mu·tín.

yá·mot

png
1:
pinagputulan ng punò ng mais, palay, at tubó
2:
tirá-tiráng buhok sa pisngi at babà pagkatapos mag-ahit.

yám·poy

png |Bot |[ Hil Seb War ]
:
támpoy.

ya·mú·am

png
:
pinagkayasan ng kawayan, tubó, at katulad : AMÚYAM, BINÁROS, KINAGÍS, KUNARÓS, NANKAYASÁN, NASUPNÉT var yamúyam

ya·múk

png |Zoo |[ Kap ]
:
lamók1

ya·muk·mók

pnr
:
nakayuko, gaya ng isang naiinip na dahil sa tagal ng paghihintay.

ya·múk·mok

png
:
varyant ng mayúkmok.

ya·mung·móng

png
:
Bot yábong

ya·mut·mót

png
:
yagít.

ya·mú·yam

png
:
varyant ng yamúam.

ya·nâ

pnb |[ War ]
:
ngayón.

ya·náng

png |[ Seb ]
1:
pútik
2:
pusalì.

yá·ne

pnh |[ Iba ]
:
itó.

Yang

png |Pil |[ Chi ]
:
sa pilosopiyang Chino, ang aktibong simulain ng uniberso, inilalarawan bílang laláki, malikhain, at iniuugnay sa langit, init, at liwanag Cf YIN

ya·ngá

png
:
masetéra.

ya·ngas·ngás

png |Med
:
pangingilo ng ngipin.

ya·ngít

png |[ ST ]
:
pagsasaing sa kaunting tubig.

yang·kâ

png |Bot |[ Kap ]
:
langkâ.

yang·káw

png
:
lakdáng.

yáng·kaw

pnr |[ Seb ]
:
may magandang húbog, kung sa katawan.

Yáng·ki

png |[ Esp yanqui ]
:
Yankee.

ya·ngót

png |[ ST ]
:
paggiging mahirap o pagbabà ng kalagayan sa búhay.

yá·ngot

png |Ana
:
makapal na balbas.

Yáng·tze

png |Heg |[ Chi ]
:
pangunahing ilog sa China na umaakyat sa kabundukan ng Tibet at dumadaloy patimog at sakâ pasilangan nang 6,380 km patúngong gitnang China bago pumasok sa Dagat China sa Shanghai : ILOG YANGTZE

ya·ngut·ngót

png
:
varyant ng langutngót1

yang·yáng

png |[ Kap Tag ]
:
pagpapatuyô ng nakasampay na damit sa hangin : BALÚTO, BILÁG2, DAYDÁY, HALÁY2, PALAYPÁY3 — pnd i·yang·yáng, mag· yang·yáng.

yang·yá·ngan

pnr |[ Pan ]
:
upáw.

ya·níg

png
:
paggalaw ng lupa, bahay, at iba pa, dahil sa lindol o malakas na ugong : DÍARDÍAR, DIYÁDIYÁR, GAYÓGOY, KUNÓG-KUNÓG, KÚRUG TÍBONG, TREMOR1 Cf BIBRASYÓN1 — pnd ya·ni·gín, yu·ma·níg.

Yank (yángk)

png |Kol |[ Ing ]
:
Yánkee.

Yankee (yáng·ki)

png |Kol |[ Ing ]
1:
sa America, tao na nagmula sa New England o sa estado sa Hilaga : YANK, YÁNGKI
2:
tao na nagmula sa United States : YANK, YÁNGKI

yán·king

png |Bot |[ Mnb ]
:
kalamansánay.

yá·no

pnr |[ Esp llano ]
1:
sa trumpo, matining at panatag na pag-ikot
2:
[Seb Tag] payák1–3

yán·ta

png |[ Ilk ]
:
bábad1

yan·tás

png |[ Bik Seb War ]
:
pinaikling anyo ng li·yán·tas.

yan·tás

pnr
:
payát na payát at tuyông-tuyô Cf MALÁGOD

yan·tók

png |Bot |[ Kap Tag ]
:
haláman na katutubò sa kabundukan ng Filipinas, may uring palma at may uring baging, may kilaláng 80 espesye na kabílang sa mga genus Calamus, Daemonorops, Korthalsia, at Plectocomia, ang tangkay ay karaniwang ginagamit sa paggawâ ng muwebles at ibang likhang-kamay : BABÚYAN2, BALÁGEN, BÁRIT2, BEHÚKO, HUYÒ, NÁNGA, RATTAN, WAY2 Cf ÁBET, BARÁSAN, KALÁPI, SÍKA, TUMALÚLA, UWÁY

yá·o

png
:
pánaw var yáon — pnd ma· pa·yá·o, yu·má·o.

ya·ón

pnh
:
iyón.

yá·on

png
:
varyant ng yáo.