bala


ba·lá

png
1:
[ST] pagsasalita o pagsasabi
2:
Zoo [Iba] malakíng bayawak (family Varanidae )
3:
Ana [Pan] bagà.

ba·là

png |[ Kap ST ]

ba·lâ

png
1:
[ST] pagkukunwaring may ginagawa
2:
Bot [Bik] kawáyan.

bá·la

png
1:
[ST] pagbilí ng isang bagay at sakâ na ang bayad
2:
[Esp vala] punglô
3:
Zoo [Seb] biyâ.

bá·la

pnh
:
katagang katumbas ng alinman, anuman, sinuman : BÁLANG Cf BÁWAT1

ba·lá·an

png pnr |[ Seb ]

ba·lá·at

png
1:
[ST] pagbalot ng yantok sa tibór o tapayan
2:
katulad na pambalot na metal na nagbibigay ng tibay at proteksiyon sa bilóg na bagay, gaya ng baláat sa bariles.

ba·la·bà

png
1:
Bot palapà ng palma
2:
Bot muràng dahon ng saging o gabe
3:
[War] lapát na kawayan at ginagamit sa pagbabakod
4:
nahawan o malinis na gubat o kahuyan.

ba·la·bà

pnd |[ Pan ]
:
tanggalin ang dahon ng tabako.

ba·lá·ba

png
1:
Agr [ST] pagtanggal ng mga damong tumutubò sa paligid ng maliliit pang punongkahoy
2:
Bot [Ifu] lipóte2

ba·lá·bad

png
:
ilaw ng bangka o barko sa gitna ng dagat.

ba·la·bág

png
1:
Zoo ahas na dalawa ang ulo var balabát
2:
hágis o paghagis.

ba·la·bág

pnr |[ Seb ]

ba·lá·bag

png
2:
[Ilk] salapang na may isang sima
3:
[Hil Mrw Seb War] hárang1–2

bá·la·bá·go

png |Bot |[ War ]

ba·lá·bal

png |[ Kap Ilk Pan ST ]
:
anumang telang pambálot sa balikat at pang-itaas na bahagi ng katawan : ABRÍGO3, ALKÚBA2, CLOAK1, KUBÓNG2, SAKLÁY3 Cf ALAMPÁY — pnd ba·la·bá·lan, i·ba·lá·bal, mag·ba·lá·bal.

ba·la·ba·lâ

png |[ ST ]

ba·lá·ba·lá-id

png
:
kunwarî1–2 o pagkukunwari.

ba·lá-ba·la·kì

png |[ ST ]

ba·la-ba·lang·gú·tan

png |Bot |[ bala+balanggot+an ]
:
damong karaniwang tumutubò sa mga tiwangwang at latiang pook, ang tangkay ay ginagamit sa paggawâ ng banig at pantabing.

ba·lá·ba·la·nú·yan

png |Bot |[ bala+balanoy+an ]
1:
mabalahibong palumpong (Gynandropsis gynandra ) na lumalago sa gilid ng dalampasigan : APÓY-APUYAN
2:
palumpong (Polanisia icosandra ) na malakas ang halimuyak : SILÍ-SILÍHAN2

ba·lá·ba·lá·yan

png |Bot |[ ST bala+ balayan ]
:
isang uri ng punongkahoy.

ba·la·bá·ngan

png |Zoo

ba·lá·bar

png |[ ST ]
:
paggawâ ng apoy sa dagat upang matanaw mula sa malayò.

ba·la·ba·tó

png |[ ST ]
:
ang ikatatlumpu’t dalawang bahagi ng tahil, na tinatawag na kalahating amas.

ba·láb·ba

png |[ Bag ]
:
alkohol mula sa tubó.

ba·la·bí·ga

pnr |[ ST balá “magsalita” + bíga “isang uri ng yerba na nagdudulot ng pangangati” ]
2:
madaldál var malabigà

bá·lad

png |[ Kap ]

ba·lá·da

png |Lit Mus |[ Esp ]
1:
tula o awit na nagsasalaysay : BALLAD, KANTINÉLA
2:
mabagal at madam-daming awit na may dalawa o higit pang saknong na magkatulad ang himig : BALLAD, KANTINÉLA

ba·lá·dang

png |[ Ilk ]

ba·lá·dong

png |[ Ilk ]
:
peste ng baboy.

ba·lá·dre

png |Bot
:
haláman (Nerium indicum ) na nabubúhay sa tubig-tabáng.

ba·lá·e

png
1:
magulang ng manugang na lalaki o babae
2:
tawagán ng mga magulang ng mag-asawa : ABÁLAYÁN, BAYSÁN, KABBÁLAY var balai, balaye, balayi

ba·lág

png |Zoo |[ ST ]
:
uri ng ahas na lumilipad : LALAYÁN, LAYÁGAN

bá·lag

png
1:
[Kap ST] salá-saláng buho o kawayang nakapatong sa mga itinayông tukod na pinapagapangan ng mga haláman o baging : ÁRBOL2, TRELLIS, PAÍSA, PÁLAPÁLA2
2:
[War] magkakrus o magkasalungat na kilos ng mga tao
3:
Kar [Hil] kíkil.

Ba·la·gâ!

pdd
:
varyant ng Bulagâ!

ba·la·ga·ngò

png |Bot
:
punongkahoy (Melia dubia ) na mayabong ang dahon at napagkukunan ng matibay na tabla : MALUNGGÁYAN

ba·lá·gat

png
1:
Ana dalawang magkatapat na butó sa balikat na naghuhugpong ng mga butó sa bisig at dibdib : ALIWADÁNG, BALÁWAT, BALÍGAT, BALÍKHAW, BALÍWANG, CLAVICLE, ESKÁPULÁ, KLABÍKULÁ, KÚKA, PÁUPÁUL, PORAPÓRA, SCAPULA, TÁKDE
2:

ba·la·ga·ták

png |[ Seb ]
:
varyant ng balakátak1

ba·la·gá·tak

png |Zoo
:
uri ng pambihirang ibon na malakas humuni.

ba·lág·bag

png |[ ST ]
:
pagbagtas ng anumang bagay.

ba·lag·bá·gan

png |Zoo |[ Ilk Pan Tag ]
:
patíng (Sphyrna zygaena ) na lapad ang nguso at may ulong hugis malyete o martilyo at karaniwang humahabà nang 4.8 m : ÁWAL2, BINGKÚNGÁN1, BUNTÓK MARTÍLYO, HAMMERHEAD, KAITANKÚNGAN, KRÚ-SAN, KURÓSAN, KURÓS NA PATÍNG, PAMINGKÚNGIN, ROS, SARÍKAN, TAMBÚGAN

ba·lá·gen

png |Bot |[ Mrw ]

ba·lag·hán

png

ba·la·gi·ít

png
:
malakas na hangin.

ba·la·gíng

png |[ ST ]
:
pagtugon o pagsunod sa kung sino ang kausap.

ba·lá·git

png |Mus |[ Dum ]
:
uri ng awit.

ba·lá·go

png |[ Seb ]

ba·la·gó·bang

png |Zoo |[ ST ]
:
isang uri ng ibon na may lakíng 15 sm, mga pakpak na patulis at mahabà, tukâng kurbada at mas mahabà pa sa ulo nitó, may balahibong kulay dilaw, lungtian, at pulá, at kumakain ng bubuyog.

ba·lá·gon

png |Bot
1:
[Bik Hil Seb War] báging
2:
[War] uri ng palumpong na lumalagong parang baging.

ba·lag·tás

png
1:
tahasan o tuwirang pahayag
2:
[ST] bagtásan var balaktas

Ba·lag·tás

png |Kas Lit
:
taguri o bansag kay Francisco Baltazar.

ba·lag·tá·san

png |Lit |[ balagtas+an ]
:
pagtatálo sa pamamagitan ng tula, ipinangalan kay Francisco Balagtas Cf BÚKANÉGAN, CRISSOTAN

ba·lag·tók

png |Zoo |[ Seb ]

ba·lág·wit

pnr
:
pasan sa magkabilâng dulo ng pinggá — pnd ba·lag· wí·tin, mag·ba·lág·wit.

ba·lá·hak

png
1:
[ST] paghahalò ng mga lahi, bakal, mámaháling bató, at iba pa
3:
alloy na may sari-saring kilates ng ginto.

ba·la·há·si

png |[ ST ]
1:
lamat o bitak ng tapayan
2:
pagsasalita nang walang kaparaanan o pag-iingat.

ba·la·hí·bo

png |[ Hil ST ]
1:
Ana manipis at malambot na buhok sa katawan ng tao : BAGÓ, BÚDO1, HAIR2, GERÁBO, PANARÍPU, SAGÍSAP1
2:
Zoo buhok na bumabálot sa katawan ng hayop : BAGÓ, BÚDO1, DUTDÚT, FEATHER1, GERÁBO, PANARÍPU, SAGÍSAP1 Cf BALBÁS, BIGÓTE, BUHÓK

ba·la·hí·bong-ma·nók

png |Mtr |[ balahibo +ng manok ]

ba·la·hi·bu·hán, ba·la·hi·bu·hín

pnr |[ ST ]
:
marami o makapal ang balahibo.

ba·la·hí·git

pnr
:
lubhang lugmok sa lumbay.

ba·la·hô

png
1:
malalim na lupang putikan o lubak-lubak
2:
hukay na patibong sa paghúli ng maiilap na hayop sa gubat var bulahô

ba·la·íd

png |Med
:
almoránas var bulaíd

ba·la·í·lo

pnr |[ ST ]
:
hindi mapalagay ang puso o damdamin.

ba·la·i·rír

png |[ ST ]
:
tiník o bikig sa lalamunan.

ba·la·i·rír

pnd |ba·la·i·ri·rín, mag· ba·la·i·rír |[ ST ]
:
magpálit-pálit ng pagbuhat sa anak.

ba·lá·is

png
1:
malakíng pakrus na panà : BALYESTÓN
2:
Asn tatlong talàng patnubay ng mga marinero.

ba·la·í·til

png
:
anyo ng paggalaw ng tagukan hábang lumulunok.

ba·lá·i-ú·ak

png |Bot |[ Ilk ]

bal-ák

png |[ ST ]

ba·lák

png
1:
[ST] trumpó
2:
Lit [Hil Seb] tulâ.

bá·lak

png
2:
anumang binalangkas nang detalyado para isagawâ nang matagumpay, karaniwang ipinaha-hayag nang nakasulat para isaalang-alang ng ibang tao : KAGÁKA, KÁSAM1, MUNAKALÀ, PANUKALÀ1, PLÁNO1, PROPOSAL2, PROJECT
4:
Lit [Boh Seb] tradisyonal na patulang pagtatálo
5:
[ST] pagpapatunay, pag-aaral
6:
[ST] sa Bulacan noon ay nangangahulugan ng paghahati sa mga bunton
7:
Lit Mus [ST] sa Maynila noon ay isang paraan ng pananalinghagang inaawit.

bál-ak

png
1:
landas ng paldák
2:
malalim na uka sa daan Cf BAKÔ

ba·la·kág

png |Zoo |[ Iba ]

ba·la·ká·nas

png |Mus |[ Hgn ]
:
kawayan na ginagamit sa paggawâ ng plawta.

ba·la·káng

png |Ana |[ Iva Kap Tag ]
:
bahagi ng katawan ng tao sa ibabâ ng baywang at sumasaklaw sa luwang ng dalawang pigi : BAGÍING, BALAMBÁNG2, BALÁWANG3, BALIKAWÁNG, BÁT-ANG, HIP, KÚBBING, LÚMPAK, PÁDING4, PÉYPEY, SAPÁD

ba·la·kás

png |[ ST ]
1:
pagbigkis ng bangkay sa pamamagitan ng mga labay sa ibabaw ng kumot na pamburol var balkás
2:
maluwag na pagkakatalì.

ba·la·ká·tak

png
1:
kasangkapang lumilikha ng ingay, karaniwang umiikot : BARAWÁLTI, MATRÁKA1, PALAKÁPAK, PALAPÁK2 var balágatak

ba·lak·bák

png |Bot |[ Bik ST ]
:
tuyông balát ng punò, palma, at tubó : BARK1, BINAKBÁK, LAKLÁK3, PÁNIT3, SÚPAK1, ÚBAK1, ÚPAK1, ÚSANG4 Cf TALÚPAK1, ÚBAK

bá·lak-bá·lak

png |Bot |[ Bik ST ]
:
malabay na palumpong (Scaevola frutescens ) na malambot ang katawan at nabubúhay sa aplaya at mabatóng dalampasigan : BALÓK-BALÓK2

ba·lak·híw

png |Mus |[ Agt ]

ba·lá·ki

png
1:
Zoo [Ilk] saramulyéte
2:
[ST] sarì1
3:
[ST] pagsasáma-sáma ng mga bagay na hindi magkakatulad.

ba·lá·kid

png

ba·lá·kil

png |[ ST ]
:
pagbigkís o pagkakabigkís.

ba·la·kí·lan

png |Ark |[ ST ]
:
kahoy na nakahalang pakrus sa ilalim ng mga bára Cf BARAKÍLAN

ba·lá·king

png |[ Hil ]
:
paraan ng paglililis ng suot na palda o bestida hábang tumatawid sa hanggang tuhod na tubig.

ba·la·kír

pnd |ba·la·ki·rán, i·ba· la·kír, mag·ba·la·kír |[ ST ]
:
igapos ang mga paa.

ba·la·ki·yá

png |Mus |[ ST ]
:
tawag sa mga mang-aawit ng piging, o mga mang-aawit hábang sumasagwan.

bá·lak·lá·ot

png |Mtr
:
malakas na hanging mula sa hilagang kanluran : BALÁGO Cf AGUY-ÓY, AMÍHAN

ba·lák·nud

png |[ Ilk ]
:
pansamantalang bakod sa palayan upang hindi makapasok ang mga gumagàlang hayop.

ba·lak·si·là

png |[ ST ]

ba·lak·sí·la

png |[ ST ]

ba·lak·tás

png |[ ST ]
:
varyant ng balagtás2

ba·la·kú·bak

png |Med |[ Kap Tag ]
:
maliliit na putî o abuhing piraso ng patay na balát mula sa anit : DAKÍ, DALAKÍ, DALÍKDIK, DALIKDÍK, DÍKDIK, DANDRUFF, HAGÍKHIK, KASPÁ, LASÍ2, PALÁR-PÁLAR

ba·lak·yâ

png |Mus |[ ST ]
:
mang-aawit sa palasyo.

ba·lák·yot

png |[ ST ]
1:
tao na tuso at mapagbalatkayo
2:
tao na walang isang salita
3:
tao na balawís.

ba·lá·la

png |[ Ilk ]

balalaika (ba·lá·lay·ka)

png |Mus |[ Rus ]
:
instrumento na kahawig ng gitara, tatsulok ang katawan, at may dalawa o apat na kuwerdas.

ba·la·lá·tok

png |Zoo |[ Hil Mrw ]
:
pinakamaliit na uri ng karpintero2 (Dendrocopos maculatus ) kayâ mapagkakamalang túktuk bagaman patulis ang tuka : PHILIPPINE PYGMY WOODPECKER, TATALÍLIK

ba·lá·law

png
:
sukat ng mahabà at bilog na bagay.